هەواڵنامەی کتێب
د.نه‌جاتی عه‌بدوڵڵا
– له ١٩٦٦/٧/١ له ئاواییه‌كی نزیك شاری هه‌ولێر له دایك بووه و خوێندنی سه‌ره‌تایی و ناوه‌ندی و دوا ناوه‌ندی هه‌ر له شاری هه‌ولێر ته‌واو كردووه.
– دوای ڕاپه‌رین ئاواره‌ی ڕووسیا (ئۆكرانیا) بووه و ماوه‌یه‌كی كه‌م له ئۆكرانیا (كێڤ) ماوه‌ته‌وه و پاشان دوای ئه‌وه‌ی بورسی وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی فه‌رنسای بۆ ده‌رچووه بۆ خوێندن چووه‌ته فه‌ره‌نسا.
– ساڵی ١٩٩٧ لیسانسی مێژوو له زانكۆی پواتێی Poitiers له فه‌ره‌نسا وه‌رده‌گرێ.
– ساڵی ١٩٩٨ له پاریس مێتریز (به‌كالۆریۆس)ی له مێژوو له زانكۆی پاریسی ده‌یه‌م Paris-X وه‌رده‌گرێ.
– ساڵی ١٩٩٩ (ماسته‌ر) له مێژووی هاوچه‌رخ له زانكۆی پاریسی ده‌یه‌م وه‌رده‌گرێ.
– ساڵی ٢٠٠٦ دوكتۆرا له مێژووی هاوچه‌رخ له زانكۆی پاریسی ده‌یه‌م به (پله‌ی زۆر باشه) به‌ناوی (خێل، سنوور و ئیمپراتۆریا: كوردستان و كێشه‌ی سنووری نێوان توركیا و ئێران ١٨٤٣-١٩٣٢) وه‌رده‌گرێ.
– ساڵی ٢٠٠٥ سه‌رنووسه‌ری گۆڤاری (كوردناسی) بووه، كه له به‌رلین ته‌نها دوو ژماره‌ی لێ بڵاوكرایه‌وه.
– رۆژی ٢٠١٠/١٠/١٠ له كۆبونه‌وه‌ی (٦٦) ی ئه‌نجومه‌نی ئه‌كادیمیای كوردی به ده‌نگدانێكی نهێنی وه‌كو ئه‌ندامی كارای ئه‌كادیمیای كوردی هه‌ڵبژێردرا.
– رۆژی ٢٠١٢/٣/١ بووه به سكرتێری ئه‌كادیمیای كوردی.
– له هه‌ڵبژاردنی رۆژی ٢٠١٥/٩/٢٠ وه‌كو جێگری سه‌رۆكی ئه‌كادیمیای كوردی هه‌ڵبژێردراوه.
بیبلیۆگرافیا
١- كورته باسێكی قۆناغه‌كانی گۆڕانی كۆمه‌ڵ، ل. سیگال، وه‌رگێڕان له عه‌ره‌بییه‌وه، رێكخراوی تێكۆشانی ره‌نجده‌رانی كوردستان، هه‌ولێر، ١٩٩٣.
٢- كوردستان و كێشه‌ی سنووری توركی-فارسی، ده‌زگای موكریانی، هه‌ولێر. ٢٠٠١
٣- راپه‌ڕینى كورده عه‌له‌ویه‌كانى دێرسیم، هانز-لۆكاس كییسێر، وه‌رگێڕان له فه‌ڕه‌نسییه‌وه، چاپی دووه‌م، بنكه‌ی ژین، سلێمانی، ٢٠٠٦.
(چاپی یه‌كه‌م، به‌رلین، ئه‌ڵمانیا، ٢٠٠٢).
٤- مێشه‌كان، ژان پۆل سارته‌ر، وه‌رگێڕان له فه‌ڕه‌نسییه‌وه، چاپی یه‌كه‌م، ده‌زگای ئاراس، ٢٠٠٣، (چاپی دووه‌م، خانه‌ی وه‌رگێڕان، سلێمانی، ٢٠١٠).
٥- كوردستان له به‌ڵگه‌نامه‌كانی كونسڵی فرانسا له به‌غدا ساڵی ١٩١٩، بنكه‌ی ژین، سلێمانی، ٢٠٠٤
٦- بازیل نیكیتین و كوردناسی، به‌رگی یه‌كه‌م، بنكه‌ی ژین، سلێمانی. ٢٠٠٤
٧- شۆڕشی شێخ عوبه‌یدوڵڵای نه‌هری له به‌ڵگه‌نامه‌كانی فره‌نسی دا، مه‌كته‌بی بیر و هۆشیاری، سلێمانی، ٢٠٠٤
٨- رۆژژمێره‌كانى كۆچى‌و زایینى، گ. گرێنڤیل، گ. س. پ. فریمان، له فه‌ڕه‌نسییه‌وه، بنكه‌ی ژین، سلێمانی، ٢٠٠٤
٩- هێرشی عوسمانی و كورده‌كانی ئێران، گیلان، وه‌رگێران له فه‌ڕه‌نسییه‌وه، مه‌كته‌بی بیر و هۆشیاری، سلێمانی. ٢٠٠٥
١٠- چه‌ند لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كى زمانه‌وانى ده‌رباره‌ى زمانى كوردى (دیالێكتى سلێمانى)، ئه‌لیكسانده‌ر خۆدزكۆ، وه‌رگێڕان له فه‌ڕه‌نسییه‌وه، بنكه‌ی ژین، سلێمانی، ٢٠٠٦
١١- كتێبى ئێزیدییه‌كان (جیلوه و مه‌سحه‌فاڕه‌ش) و بیبلیۆگرافیاى ئێزیدیاتى، بنكه‌ی ژین، سلێمانی. ٢٠٠٦
١٢- شێخ مه‌حموودى حه‌فیدزاده له به‌ڵگه‌نامه‌ى فرانسیدا، بنكه‌ی ژین، سلێمانی، ٢٠٠٦
١٣- بنچینه‌كانی كورد و چه‌ند وتارێكی كوردناسی، مینۆرسكی، وه‌رگێران له فه‌ڕه‌نسییه‌وه، مه‌كته‌بی بیرو هۆشیاری، سلێمانی،٢٠٠٧.
١٤- مێژووی پێوه‌ندییه‌كانی رووسیا و كورد، خالید چه‌تۆیڤ، بنكه‌ی ژین، ٢٠٠٧
١٥- چه‌ند سه‌رنجێك ده‌رباره‌ى هۆزه كورده‌كانى كوردستانى باشوور، ئى. بى. سۆن، وه‌رگێڕانى له‌ئینگلیزییه‌وه، بنكه‌ی ژین، سلێمانی، ٢٠٠٧
١٦- چه‌ند باسێك ده‌رباره‌ی ئه‌هلی حه‌ق، وه‌رگێڕان له فه‌ڕه‌نسییه‌وه، ده‌زگای موكریانی، ٢٠٠٧
١٧- نانی رووت، به‌شی یه‌كه‌م، محه‌مه‌د شوكری، وه‌رگێڕان له فه‌ڕه‌نسییه‌وه، ره‌نج. ٢٠٠٧.، (چاپی دووه‌م، سلێمانی ، یانه‌ی قه‌ڵه‌م، ٢٠١٣). (چاپی سێیه‌م، هه‌ولێر، ماڵی وه‌فایی، ٢٠١٦).
١٨- قه‌تڵوعامى كورد له توركیا، له‌فڕانسییه‌وه وه‌رگێڕانى، پێشه‌كى و په‌راوێزنووسیی، بنكه‌ی ژین، سلێمانی، ٢٠٠٧.
١٩- كۆمه‌ڵه و رێكخراوه كوردییه‌كان ١٩١٨-١٩٣٣ له به‌ڵگه‌نامه‌كانى هه‌ردوو وه‌زاره‌تى ده‌ره‌وه‌ى بریتانیا‌و فڕانسادا، له‌فڕانسییه‌وه وه‌رگێڕانى، پێشه‌كى و په‌راوێز بۆ نووسین، به پێشه‌كیى دكتۆر كه‌مال مه‌زهه‌ر، بنكه‌ی ژین، سلێمانی، ٢٠٠٨.
٢٠- گه‌شتنامه‌ى مسیۆنێرێك بۆ ناوچه‌كانى سلێمانى و كه‌ركووك ساڵى١٨٧٨، ژاك رێتۆرێ، بنكه‌ی ژین، سلێمانی، ٢٠٠٨
٢١- تێكستی كوردی، ئه‌لبێرت فۆن لكۆك، ده‌زگای ئاراس، ٢٠٠٨
٢٢- مه‌م و زین، بڵاوكردنه‌وه و پێشه‌كی، ده‌زگای ئاراس ـ ٢٠٠٨
٢٣- نامه دیپلۆماتییه‌كانى شه‌ریف پاشاى خه‌ندان له ئه‌رشیڤخانه‌كانى بریتانیا و فڕه‌نسا، له فه‌ڕه‌نسییه‌وه وه‌رگێڕانى، تێبینى‌و په‌راوێزنووسیى، بنكه‌ی ژین، سلێمانی، ٢٠٠٨
٢٤- سه‌رده‌می ته‌نزیمات، پۆل دۆمۆن، ده‌زگای ئاراس، وه‌رگێران له فه‌ڕه‌نسییه‌وه، ٢٠٠٨
٢٥- مێژووی توركیای هاوچه‌رخ، حه‌مید بۆزئه‌رسلان، وه‌رگێران له فه‌ڕه‌نسییه‌وه، چاپی دووه‌م ده‌زگای ئاراس، ٢٠١٢.
(چاپی یەکەم، ده‌زگای ئاراس، ٢٠٠٩).
٢٦- بیبلیۆگرافیای كوردناسی، كورد و كوردستان له سه‌رچاوه فره‌نسییه‌كاندا، ئه‌كادیمیای كوردی، هه‌ولێر، ٢٠٠٩
٢٧- بیبلیۆگرافیای كوردناسی، كورد و كوردستان له سه‌رچاوه ئینگلیزییه‌كاندا، ئه‌كادیمیای كوردی، هه‌ولێر، ٢٠٠٩
٢٨- گه‌شتنامه‌ی پوژولا بۆ كوردستان ساڵی ١٨٣٧، وه‌رگێران له فه‌ڕه‌نسییه‌وه، ئه‌كادیمیای كوردی، هه‌ولێر، ٢٠٠٩
٢٩- رێزمانی كوردی، پۆل بێدار، وه‌رگێران له فه‌ڕه‌نسییه‌وه، ئه‌كادیمیای كوردی، هه‌ولێر، ٢٠٠٩
٣٠- زاراوه‌كانی كۆنفراس به زمانه‌كانی ئینگلیزی، فرانسی و كوردی، مه‌كته‌بی بیر و هۆشیاری، سلێمانی، ٢٠٠٩
٣١- كوردستان یا ئه‌رمه‌نستان – شه‌هیده‌كان یا ملهوڕه‌كان، كۆمیته‌ى سه‌ربه‌خۆییى كورد، له فرانسییه‌وه وه‌رگێڕان.
٣٢- سه‌فه‌ر نامه‌ى وليه‌م هيوود بۆ كوردستان ساڵى ١٨١٧، وه‌رگێران له فه‌ڕه‌نسییه‌وه، ئه‌كادیمیای كوردی، هه‌ولێر، ٢٠١٢.
٣٣- پرسی کورد؛ کێشەگەلی کەمینەنەتەوەکان، د. شوکری محەمەد سەگبان، وه‌رگێران له فه‌ڕه‌نسییه‌وه، خانەی موکریانی، ٢٠١٣.
٣٤- راپەڕینەکانی بارزان لە بەڵگەنامە نهێنییەکانی هەردوو حکوومەتی فرەنسا و بەریتانیادا؛ بەرگی یەکەم، وه‌رگێران له فه‌ڕه‌نسییه‌وه، ده‌زگای ئاراس، ٢٠١٠.
٣٥- فەرهەنگی کوردی – فەرەنسی، ئۆگست ژابا، وه‌رگێران له فه‌ڕه‌نسییه‌وه، ئه‌كادیمیای كوردی، هه‌ولێر، ٢٠١٠.
٣٦- کوردستان و کێشەی سنووری عوسمانی فارسی ١٦٣٩-١٨٤٧.
٣٧- الامبراطوريات، الحدود والقبائل الکردیة کردستان ونزاع الحدود الترکي-الایراني ١٨٤٣-١٩٣٢، ترجمة د. سعاد محمد خضر
–
* بابەت و لێکۆڵینەوە لە رۆژنامە و گۆڤارەکاندا:
١- سەفەرنامەی ولیام هوید بۆ کوردستان ساڵی ١٨١٧، وەرگێران لە فەرەنسیەوە، گۆڤاری ئەکادیمیا، ژ-١٩و٢٠.
٢- لە ماڵئاوایی ژنە کوردناسی ئیتاڵیایی میریلا گالیتی دا، گۆڤاری ئەکادیمیا، ژ-٢٣.
٣- سنجاقی شارەزوور (کەرکووك) و سلێمانی لە کۆتایی سەدەی نۆزدەهەمدا، ڤیتال کیونێ، وەرگێران لە فەرەنسیەوە، گۆڤاری ئەکادیمیا، ژ-٢٤و٢٥.
٤- هەنگاوێك بە رێگەی راستکردنەوەی مێژووی رۆژنامەی کوردستان – دەورەی دووەم، گۆڤاری ئەکادیمیا، ژ-٢٦.
٥- کەرکووك لە ئینسیکلۆپیدیای ئیسلامدا، ج.هـ. کرامرز- تۆما بوا، وەرگێران لە فەرەنسیەوە، گۆڤاری ئەکادیمیا، ژ-٢٦.
٦- کورد و کوردستان لە بەڵگەنامە عوسمانییەکاندا، وەرگێران لە عەرەبییەوە، گۆڤاری ئەکادیمیا، ژ-٢٧.
٧- راپەڕینی شێخ عەبدولسەلامی دووەمی بارزان لە بەڵگەنامە عوسمانییەکاندا، وەرگێران لە عەرەبییەوە، گۆڤاری ئەکادیمیا، ژ-٢٨.
٨- بیبلیۆگرافیای کوردناسی، بەشی یەکەم، گۆڤاری ژین، ژ-١.
٩- گەوەرێ و گۆرانییەکانی- هەڵبژاردەیەك لە مێژووی نوێی کوردستان، مەلا مەحموود بایەزیدی، وەرگێران لە فەرەنسیەوە، گۆڤاری ژین، ژ-٤.
١٠- هۆنراوەی لیریکی کوردی، بازیل نیکیتین، وەرگێران لە فەرەنسیەوە، گۆڤاری ژین، ژ-٥.
١١- کۆمەڵەی “یەکبوون و ئازادی” (کۆمەڵەی کوردی) لە بەڵگەنامە نهێنییەکانی وەزارەتی دەروەی فەرەنسەدا، وەرگێران لە فەرەنسیەوە، گۆڤاری ژین، ژ-٦و٧.
١٢- سەفەرنامەی جۆن ماکدۆناڵد کنییەر بۆ کوردستان ساڵی ١٨١٤، وەرگێران لە فەرەنسیەوە، گۆڤاری ژین، ژ-٨، ٩،و١١.
١٣- پەیوەندییە ئابوورییە دەرەبەگایەتییەکان لە کوردستانی خواروودا (کۆتایی سەدەی نۆزدەیەم و سەرەتای سەدەی بیستەم)، رابوون، ژ – ٩.
١٤- مێژووی کورد یان تەنگەژەی بیر و مێژووی رواڵەت، رابوون، ژ – ١٨-١٩.
١٥- دەوڵەتی کوردی لە بەڵگەنامەکانی بەریتانیادا، رابوون، ژ – ٢١.
١٦- حزبی هیوا ١٩٣٩-١٩٤٥ دوو رەوت یەك هیوا، رابوون، ژ – ٢٦.
١٧- شەبەك، مێژوو و زمان و باوەڕیان، گۆڤاری ئەکادیمیانی کوردستان خولی ٣ بەشی B ژمارە ٤.
١٨- قەتڵوعامی ئەرمەن لە دیاربەکر (١٨٩٥): وێنەی کورد لە راپۆرتە دیپلۆماتییەکانی جێگری کونسوڵی فەرەنسا لە دیاربەکر (گۆستاڤ مێریێ)دا، گۆڤاری کوردستانیی بۆ لێکۆڵیینەوەی ستراتیجیی (گۆڤاری زانستە کۆمەڵایەتییەکان)، ژمارە تایبەت بە سێیەمین کۆنفرانسی زانستیی نێودەوڵەتیی سەنتەری بێشکچی بۆ لێکۆڵینەوەی مرۆڤایرتی زانکۆی دهۆك ٣٠-٣١ مارتی ٢٠٢٢
١٩- کەرکوك لە نیگای گەڕیدە و رۆژهەڵاتناسە ئەوروپاییەکانەوە، نۆڤین، ژمارە ١٠.
٢٠- کتێبی (بووژاندنەوەی مێژووی زانایانی کورد لە رێگەی دەستخەتاکانیانەوە) هەڵسەنگاندنێکی رەخنەگرانە، گۆڤاری ژین، ژ ١٢.
٢١- سیاسەتی بەریتانیا بەرانبەر بە تورکیا، کورد و کۆتایی پرسی ویلایەتی مووسڵ (تەمووزی ١٩٢٣-حوزەیرانی ١٩٢٦)، سێیەمین کونگرێ زانستی سەنتەرێ زاخۆ.
٢٢-
بە فەرەنسی:
1- La Naissance dune conscience nationale kurde (De 1880 à 1930). Mémoire de maîtrise, (sous la dir. De Monsieur le Professeur Francis Démier), Nanterre. Université de Paris X-Nanterre, 1999, (145 p).
2- Nation et frontière : le Kurdistan entre lEmpire Ottoman et lEmpire Perse dans la première moitié du XIX siècle, [Mémoire de D.E.A.], Paris : Université Paris X – Nanterre, 2000, (XVI-117 p).
3- Empire, frontière et tribu: le Kurdistan et le conflit de frontière turco-persan (1843-1932). Thèse de doctorat sous la direction de Francis Démier, Université de Paris X-Nanterre, 2006, (651 p).
4- İmparatorluk SınırveAşiret :Kürdistanve 1843-1932 Türk-Fars SınırÇatışması, AvestaYayınları, Istanbul, 2010.
5- Empire, frontière et tribu: le Kurdistan et le conflit de frontière turco-persan (1843-1932), Ed, Ministère de culture et Binkey Jin, Erbil, Kurdistan, 2013.
QR Kod:
